Mijëra landfill-e në Britani dhe Europë ndodhen në fusha të përmbytshme, duke rrezikuar që mbeturinat toksike të kontaminojnë ujin e pijshëm, lumenjtë, tokat dhe ekosistemet. Kjo u zbulua nga harta e parë e përbashkët e kontinentit mbi landfill-et, realizuar nga The Guardian, Watershed Investigations dhe Investigate Europe.
Ndikimi i ndryshimeve klimatike
Patrick Byrne nga Universiteti Liverpool John Moores thotë “me përmbytje dhe erozion që ndodhin më shpesh dhe më të forta për shkak të ndryshimeve klimatike, rreziku që mbeturinat të shpërndahen në mjedis është shumë i lartë”.
Kjo përfshin mbeturina fizike si plastika dhe materiale ndërtimi, por edhe kimikate të rrezikshme si PFAS (kimikate të quajtura ‘të përjetshme’) dhe PCB (poliklorobifenile).
Kate Spencer, profesoreshë e gjeokimikës mjedisore në Queen Mary University, tregon se landfillet bregdetare që po erozohen mund të përmbajnë materiale shumë të rrezikshme. Ajo citon rastin e landfill-it në Tilbury, ku janë gjetur edhe çanta me gjak spitalor. Shumë landfille historike nuk kanë shtresa mbrojtëse, duke lejuar që mbeturinat të arrijnë në ujërat nëntokësore, lumenjtë dhe zinxhirin ushqimor.
Landfillet historike dhe ato moderne
Në BE ka rreth 500 mijë landfille, prej të cilave rreth 90%, përfshirë 22 mijë në Britaninë e Madhe, janë krijuar para rregulloreve për mbrojtjen nga ndotja. Landfillet moderne, të menaxhuara mirë, zakonisht nuk paraqesin rrezik të madh.
Analiza zbuloi mbi 61 mijë landfill-e në Europë, ku 28% ndodhen në zona të rrezikuara nga përmbytjet. Modelimet tregojnë se numri i vërtetë i landfilleve të rrezikuara mund të arrijë deri në 140 mijë. Ekspertët theksojnë mungesën e një regjistri të centralizuar në nivel të BE-së dhe fragmentimin e të dhënave nga shtetet anëtare, gjë që e bën të vështirë vlerësimin e rreziqeve.
Dëshmi të ndotjes
Byrne raportoi se lëngu i landfillit (leachate) në landfillin historik të Newgate në Wilmslow, Cheshire, kishte PFAS në nivele 20 herë më të larta se standardet e ujit të pijshëm. Në Greqi, landfilli Maratholaka në male të Taygetos lëshonte PFAS, merkuri dhe kadmium në lumin Nedontas.
Pothuajse 10 mijë landfille në Europë ndodhen brenda zonave të ujit të pijshëm në Francë, Britani, Spanjë, Gjermani, Holandë dhe Itali. Mbi 4 mijë nga këto janë landfille historike në Angli dhe Uells, që me shumë gjasa nuk kanë masa mbrojtëse.
Rreziku nga erozioni bregdetar
Landfillet përgjatë bregdetit janë më të rrezikuara nga erozioni dhe stuhitë. Analiza zbuloi 335 landfille bregdetare në Angli, Uells dhe Francë, dhe 258 në Europë brenda 200 metrave nga deti. Disa landfille bregdetare, si Lynemouth dhe Lyme Regis, kanë lëshuar arsenik dhe plumb, që mund të dëmtojnë ekosistemet.
Rreziqet për shëndetin dhe natyrën
Rreth 80% e popullsisë britanike jeton brenda 2 km nga një landfill, shpesh në zonat më të varfra. Jetesa pranë landfilleve të menaxhuara mirë nuk paraqet rrezik të madh për shëndetin, por për landfillet historike mungojnë të dhëna të qarta. Shumë specie dhe zona natyrore janë gjithashtu në rrezik, pasi mbi 2 mijë landfille europiane ndodhen në zona të mbrojtura.
Mbeturinat e paligjshme
Hedhja ilegale e mbeturinave është një problem në rritje. Europol njofton se krimi i organizuar fiton miliona euro duke transportuar dhe hedhur mbeturina në vende të tjera. Në Angli, 137 hetime po vazhdojnë për landfille ilegale, me mbi 1 milion metra kub materiale. Në Itali, mafia është e lidhur me deponime toksike në Campania, që lidhen me rritjen e sëmundjeve dhe vdekshmërisë.
E ardhmja e landfilleve dhe politikat mjedisore
Në Angli dhe Uells, kapaciteti i mbetur i landfilleve mund të mbarojë rreth vitit 2050. Hapja e landfilleve të reja shpesh ndeshet me kundërshtime publike dhe shqetësime mjedisore. Autoritetet po studiojnë ndikimet e PFAS dhe lëngut të landfilleve në mjedis, ndërsa politikat e qeverisë synojnë zvogëlimin e mbeturinave, ripërdorimin dhe riciklimin për të minimizuar përdorimin e landfilleve.
Ekspertët paralajmërojnë se landfillet historike janë “maja e ajsbergut” për sa i përket rreziqeve mjedisore. Pa një regjistrim, monitorim dhe riparim të plotë, disa prej tyre mund të vazhdojnë të rrezikojnë ujin e pijshëm, ekosistemet dhe shëndetin publik në të gjithë Europën.