Më lanë shije të hidhur shumë nga fjalët që lexova për Maks Velon, poshtë e lart në mediat online: vura re një përqendrim te ndërhyrjet e tij në çështje të politikës kulturore dhe të shoqërisë civile, sidomos në polemikë të ashpër me pushtetin; dhe një shpërfillje të artistit dhe autorit dhe të persekutuarit Maks Velo – balanca anonte nga raporti i të ndjerit me kryeministrin Rama dhe politikat e tij urbanistike dhe kulturore, jo nga virtytet intelektuale dhe njerëzore të Velos vetë dhe rrugëtimi i tij në dhjetëvjeçarët. Të thuash se ishte kundërvënia e Velos me pushtetin që i dha këtij profil, edhe pse e vërteta duket të ketë qenë ndryshe: ishte profili i Velos, si artist, arkitekt, intelektual dhe autor, që u jepte peshë dhe nerv ndërhyrjeve të tij publike. Çfarë vlere do të kishte protesta e fuqishme e këtij njeriu, kundër prishjes së stadiumit Qemal Stafa dhe në mbrojtje të ndërtesës së ish Teatrit Popullor, jashtë kontekstit të trajektores së tij personale, si një nga arkitektët modernistë në Shqipërinë e viteve 1960-1970 dhe pastaj si një nga intelektualët që e pagoi shtrenjtë, tepër shtrenjtë, përpjekjen e tij për të bërë diçka, sado të vogël, por shpresëdhënëse, në mes të errësirës? Çfarë kuptimi do të kishte opozita e tij sot ndaj Ramës dhe politikave kulturore të këtij të fundit, po të mos marrim parasysh se dikur edhe Rama edhe Veloja ishin të rreshtuar në të njëjtin krah, anti-totalitar dhe antikonformist, në emër të rikthimit të lirisë së fjalës dhe të shprehjes në jetën publike? Është e padenjë, për të ndjerin dhe për miqtë por edhe për armiqtë e tij, që të na e prezantojnë tani thjesht si opozitar të një kryeministri dhe të një qeverie që sot janë nesër jo, dhe që – në botën ku jetonte dhe do të jetojë Veloja – kanë më pak rëndësi se edhe vizatimet e Ramës vetë? Politika ka vendin e vet, në hapësirën që i takon; por Maks Velon po duam ta kujtojmë si artist, arkitekt dhe intelektual – jo si opozitar që merr dritë dhe fiton vëmendje përmes politikave të cilave ka qëlluar t’u kundërvihej. Për ta thënë shkurt: nuk ishte Rama, as qeveria e sotme, as polemikat e nevojshme për stadiumin kombëtar dhe godinën e teatrit, që e vendosën Maks Velon në panteonin intelektual të Shqipërisë sot. Si figurë kyçe që bashkon të djeshmen totalitare me të sotmen post-totalitare, Maksin nuk duhet ta lëmë të na ikë si të ishte një deputet a partiak çfarëdo, pjesë dhe instrument organizmash kolektive të interesuara për pushtetin – përkundrazi, te kundërshtimi i tij edhe dje edhe sot, mund të gjejmë arsyen për të themeluar dhe artikuluar në vijim një ligjërim publik të rezistencës ndaj meskinitetit, politik dhe njerëzor.
© 2020, Peizazhe të fjalës™. Të gjitha të drejtat të rezervuara.